Geçtiğimiz günlerde Linkedin’in rutin olarak gönderdiği 10 tane iş ilanında yer alan 4 farklı şirketin –ki birkaçı büyük ve çok uluslu şirketler- bordro uzmanı arayışında olması ve kendi çalıştığım işyerinde de bu alanlarda uzman aday bulmakta zorlanmamız daha önce ‘İK’nın Uğurlu Sayısı: 4857’ başlığıyla yazdıklarımı tekrar düşünmeme neden oldu. Bunun sonucunda İK’cılar ve merak edenler için bu yazıdan başlayarak zaman zaman bordro hesaplamalarına ilişkin bilgiler paylaşmaya karar verdim.

İşte size ‘Ocak’ta çok yüksek olan maaşım Aralık’ta kuşa dönüyor’, ‘Zam aldık ama vergi dilimi midir nedir aldığımız zam ona gitmiş’ gibi yakınmalarda bulunanlara konuyu yasal olarak açıklayabilme imkanı.

Aslına bakarsanız bordro hesaplamaları çok basit, 4 işleme dayalı hesaplamalardır. Kanunlarla getirilen her türlü düzenleme de bu hesaplamada yer alan adımlardan birinde oynamayı gerektirir. Bordronun genel hesaplama formülüne geçmeden önce bordronun var olma sebebini yani ücreti kısaca ele almak istiyorum. Korkmayın uzun uzun kanun maddesi yazmayacağım. Amacım sadece farkındalık yaratmak ve nereye bakılması gerektiğini belirtmek.

Ücret ile ilgili kanun hükümlerini bizler İş Kanununun 32. Maddesinde, Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesinde, Borçlar Kanunun 401. maddesinde ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 3. maddesinde görüyoruz. Yeri geldikçe bu kanun maddelerine tekrar döneceğiz. Burada kısaca şunu belirtmek istiyorum. Bordro hesaplamaları açısından ücret dediğimizde kastettiğimiz ‘Brüt Ücret’tir. Brüt ücretten birtakım kesintiler yapıldıktan sonra elimize geçecek net ücret bulunur. Aşağıda, yapılan kesintileri ve yukarıda bahsettiğim bordronun 4 işleme dayalı temel hesaplamasını görüyorsunuz.

Anlayacağınız üzere iş sözleşmemizde yazan ücret tutarından sosyal güvenlik ve işsizlik primleri ile gelir ve damga vergisi kesilerek kalan para bize ödeniyor. Bu süreci şöyle tarif etmek de mümkün aslında. Şirketiniz brüt ücretinizi hesabınıza yatırıyor ama belli bir miktarını harcayamazsın, önce bunları gidip şu devlet kurumlarına yatıracaksın daha sonra kalanı harcayabilirsin diyor.

Görmüş olduğunuz bu formüldeki farklı renkler daha sonraki aşamalarda her bir kutunun nasıl hesaplandığını analiz ettiğimizde daha anlamlı bir hale gelecek.

Şimdi şirketinizin size verdiği bordroyu (artık devlet kurumları da dahil pek basılı bordro veren kalmadı ama elektronik ortamda her an erişilebilir bir uygulama üzerinden görüntülemeye açmak en mantıklısı) açın ve brüt ücretinizden yapılan kesintilerle net ücretinizi bulmaya çalışın. Bulamazsanız sakın telaşlanmayın. Dediğim gibi bu kutularda yapılan daha birçok işlem var size ödenecek tutarı bulmak için.