Hatırlarsanız bir önceki yazımda (yazıya ulaşmak için tıklayınız) dördüncü sanayi devrimi kapsamında yaşanması beklenen değişimlerin sosyal hayat üzerine etkileri ile devam edeceğimizi belirtmiştim. Bu yazıda hayatımıza girecek yeni teknoloji ve yaklaşımların hukuk düzeni, şirketler ve çalışanlar üzerindeki etkilerine değineceğim.

Günümüzde özellikle yüksek karmaşıklık katsayısına sahip dijital teknolojiler özel hayatın gizliliği, kişisel veriler ve güvenlik açısından birçok tartışmaya da zemin hazırlamıştır. Bu tartışmalardan en önemlisi herkes ve her şey birbirine bağlandığında kişinin mahremiyetinin korunması için sınırların nasıl belirleneceğidir. Kişisel verilerin güvenliği insanların özel hayatları ve can güvenliği açısından ciddi anlamda endişe doğuracak niteliktedir. ABD ve Avrupa Birliği bu alandaki hukuki boşlukları kapatmak için ciddi çalışmalar yürütmektedir.

Dördüncü sanayi devrimine temel olan teknolojiler şirketlerin yönetim, örgütlenme ve kaynak bulma tarzları üzerinde büyük bir etki yaratmaktadır. Bu süreçte başarılı şirket liderlerinin yeni kuşağını ayırt edecek şey liderin sürekli öğrenme, uyarlanma ve kendi kavramsal ve işlevsel başarı modellerini sorgulama yeteneği olacaktır. O nedenle Endüstri 4.0’ın şirketler üzerindeki etkisinin getirdiği ilk zorunluluk bir şirket lideri olarak ivedilikle kendine ve kendi kuruluşuna bakmak gereğidir. Bu süreçte şu sorulara cevap aranması kurumların hayatta kalabilmesi için hayati öneme sahiptir:

• Kuruluş ve liderleri, öğrenme ve değişme kapasitesine sahip mi?
• Prototip geliştirme ve hızlı yatırım kararları almada kurumun nasıl bir sicili var?
• Şirket kültürü inovasyonu ve başarısızlığı kabul ediyor mu?

Diğer taraftan talep ekonomisi çalışmayla olan ilişkiyi ve çalışmanın içinde yer aldığı sosyal dokuyu temelden değiştirmektedir. Artan sayıda işveren işlerini yaptırabilmek için insan bulutunu kullanmaktadır. Mesleki faaliyetler, kesin tanımlanan görevlere ve ayrı ayrı projelere bölünmekte ve sonra dünyanın neresinde olursa olsun çalışmaya talip işçilerin bulunduğu sanal bir buluta atılmaktadır. İnsan bulut platformları işçileri serbest çalışanlar olarak kategorize ettiklerinden şu an için asgari ücret, istihdam vergisi ve sosyal sigorta gibi zorunluluklara tabi değillerdir. Bu durum çalışmanın doğası ve çalışan hakları üzerinde şu soruların cevaplanmasını zorunlu kılmaktadır:

İnsan bulutu herkesi güçlendirecek yeni ve esnek bir çalışma modelinin başlangıcı mıdır yoksa bir prekarya –geçimlerini sağlamak için görevden göreve gidip gelen ve emeğin haklarını, pazarlık haklarını ve iş güvenliğini yitirmiş bir işçi sosyal sınıfı- dünyasının mı?

Görünen bu tehlikenin bertaraf edilmesi için iş gücü piyasasının büyümesine zarar vermeden ve insanları tercih ettikleri şekilde çalışmaktan alıkoymadan insan bulutunun olumsuz yönünün olası sömürü açısından sınırlanması gerekmektedir.

Tüm bu durumlar birlikte ele alındığında artan karmaşıklık ve hiper – uzmanlaşmanın birleşmesi karşısında amaçlı çalışmanın başlıca mesele haline geldiği bir noktadayız. Bu, özellikle şirket görevlerinin çoğu zaman hayatlarına anlam ve amaç bulma yeteneklerini kısıtladığını hisseden genç kuşak için söz konusudur. Sınırların kalkmakta olduğu bir dünyada insanlar sadece iş-yaşam dengesi değil, iş-yaşam bütünleşmesi talep etmektedir.

Çalışanlar için yaşanan tüm bu süreç, gelişen teknolojiler ile beraber değişen yetkinlik gereksinimleri ve robotlara kaptırma riski ile karşı karşıya oldukları işleri bakımından da endişe yaratmaktadır. Bir sonraki yazıda Endüstri 4.0’ı bu açıdan değerlendirmeye devam edeceğiz.