Elizabeth Holmes, 19 yaşında Stanford’dan ayrılarak 2003 yılında kendi şirketi Theranos’u kurdu. Holmes, Theranos’ta geliştirilen teknoloji ve Edison adı verilen ekipmanlarla çok az miktarda kan örneğine ihtiyaç duyularak hastalık tanısı konulabildiğini iddia etti. Şirket değeri 9 Milyar Dolara kadar yükseldi ve Holmes geleceğin Steve Jobs’ı olarak anılmaya başlandı. 2015 yılında herşey birden tersine döndü. Şirketin iddia ettiği gibi bir teknolojiye sahip olmadığı, geliştirilen Edison ekipmanlarının doğru test sonucu vermediği gibi bilgilerle şirket sallanmaya başladı ve en nihayetinde tüm değerini yitirdi. Şuanda Holmes, hakkında açılan yolsuzluk davaları ile uğraşmaya devam ediyor.

Sam Bankman-Fried. 30 yaşında ve MIT mezunu. Piyasalarda geleceğin Warren Buffet’ı olarak anılıyor, bundan 9 gün önce “King of Crypto” unvanıyla sahibi olduğu FTX coini ve Alameda isimli firmasıyla milyon dolarlık kripto işlemlerini yürütüyor ve tüm bunları yaparken aynı anda bilgisayar oyunları oynayabilmekle övünüyordu. Bugün ise şirketi iflasa giderken kendisi de federal mahkemelerin şirketine dair açtığı davalarla yüzleşmek zorunda.

Yeni nesil işler ve şirketler sadece farklı kapılar açmakla kalmadı aynı zamanda yeni bir “ünlü olma” kavramını da beraberinde getirdi. Ekonominin görece daha iyi olduğu ve piyasada kendine yön arayan bolca para bulunduğu zamanlarda aldıkları yatırımlarla milyar dolarları çok kolay telaffuz edebilir hale geldi bu şirketler ve kişiler. Bu sayede birçok yetenekli ismi şirketlerine çekebildiler. Ancak yakın zamanda yaşanan yukarıdaki iki örnek, Meta, Twitter, Stripe gibi şirketlerdeki toplu işten çıkarmalar ve Amazon gibi şirketlerin de işten çıkarmalara katılacağı yönündeki haberler teknoloji sektörü için işlerin zorlaşacağına dair işaretler vermeye başladı. Bu işaretlerden ilki 2022 yılı teknoloji sektörü halka açılma verileriyle kendini gösterdi.

Bu sene teknoloji sektöründeki halka açılma performansı 2008 finansal krizinden sonraki en kötü seviyede. Eylül sonu itibariyle halka açılan 14 teknoloji şirketinin toplayabildiği kaynak ise 507 Milyon USD civarında ki bu da 2000 yılından bu yana en düşük seviye. Finansmana erişimde yaşanan sıkıntılarla birlikte çok iyi sonuçlar ürettiği iddia edilen yeni nesil işlerin o kadar iyi olmadığı gibi daha büyük problemler de kapıda olabilir. İkincisinin olması durumunda 2000’li yılların başlarında patlayan .com balonu gibi farklı teknolojik güvensizliklerin ortaya çıkması da beklenebilir.

Tüm bu yaşananlar ne ilk ne de son. Bir kez daha bu ve benzer durumların bize hatırlattıklarını listelemekte fayda var:

• İş hayatında etik kuralları hiçe saymanın,
• Kurumsal yönetişim ilkeleri oluşturmamanın,
• Oyunu kuralına göre oynamamanın,
• Sürdürülebilir iş modelleri yaratamamanın

etkileri mikro ve makro anlamda ne yazık ki çok büyük olabiliyor. İşsiz kalan binlerce insan ve heba olan çok büyük tutardaki yatırımlar.