Yanda yer alan ve New York’ta inşaat işçilerinin bir çelik kiriş üzerinde öğle yemeği yedikleri Lunch atop a Skyscraper (Bir Gökdelen Tepesinde Öğle Yemeği) isimli fotoğrafı bilmeyen yoktur. 11 işçi yemek yerken çekilen bu fotoğraf Rockefeller binasının yapımı esnasında 20 Eylül 1932’de çekilmiştir. Manchester United’ın eski menajeri Sir Alex Ferguson ofisine astığı bu fotoğrafı oyuncularına takım ruhunu aşılamak için bir motivasyon aracı olarak kullandığı da bilinmektedir. Peki bu fotoğrafın arkasındaki hikayenin İnsan Kaynakları Yönetimi anlayışının doğuşu ile nasıl bir ilişkisi olduğunu bilen var mıdır? Bu ilişkiyi söylemeden önce isterseniz her İK’cının bilmesi gereken, İK’nın en temel kavramlarının da ele alındığı yönetim anlayışının temellerine bir göz atalım.

Yönetimin ayrı bir bilim olarak incelenmesinin temelinde, 1763 yılında James Watt’ın İskoçya’da buharla çalışan makinayı bulması ile İngiltere’de başlayan sanayi devriminin ve son yüzyılda yaşanan teknolojik gelişmelerin etkisi vardır. 1950’lere kadar devam eden ilk dönem yönetim anlayışının öncüsü “Bilimsel Yönetim” ilkelerini tanımlayarak (1911) klasik dönemin başlangıcını yapan Frederick Winslow Taylor (1856-1915)’dır.

Literatürde hareket ve zaman etüdleri olarak bilinen çalışmalarında Taylor, ücret eşitliğini sağlamak ve verimliliği artırmak için standart iş ilkeleri ve iş süreleri belirlemiş, bu ilkeler ve süreler doğrultusunda bir iş yapılırken gereksiz işlem ve hareketleri elimine etmiştir. Taylor’ın yapmış olduğu çalışmalarda demirin vagonlardan boşaltılması ve çelik haline geldikten sonra tekrar yüklenmesi işinde bilimsel yönetim anlayışının uygulanması ile elde ettiği sonuçlar şu şekildedir:

Doğru hareket, araç ve sıralama ile her bir işçi günde 12,5 ton yerine 47 ton yükleyebilir hale gelmiştir. Bu sayede çalışanlara daha önce ödenen günlük $1.15 yerine $1.85 ödenmeye başlanmıştır.

Taylor gözlemleri doğrultusunda deneysel çalışmalarla verimliliği artırmak için uğraşarak bilimsel yönetimi dört temel ilkede toplamış ve bu ilkelerin yönetici görevleri olarak tanımlanması gereğinin altını çizmiştir. Bu ilkeler şöyle sıralanabilir:

• Her iş için bilimsel yönteme dayalı yöntem ve ilkeler belirlenmelidir.
• Bilimsel yöntemlerle iş yapabilmek için çalışanların bu yöntemleri benimsemesi sağlanmalıdır.
• Yönetimle ilgili sorumluluklar çalışanlar üzerinden alınarak yönetim sorumluluğu haline getirilmeli, çalışan ve yönetim arasında sorumluluk bölümü yapılmalıdır.
• Ve biz İK’cılar için mesleğimizin temellerinin atıldığı ilke: Çalışanların bilimsel yöntemlerle seçilmesi, eğitilmesi ve geliştirilmesi gereklidir.

Taylor ayrıca her bir çalışana bilimsel yöntemle belirlenmiş ve zorlayıcı hedefler verilmesi gerektiğini de belirterek standart miktarın üzerinde üretim yapabilenleri ürettikleri her bir fazla parça için parça başı ücret ile ödüllendirmiştir.

Her ne kadar yönetim biliminde “insan”ın diğer üretim faktörlerinden farklı olduğu olgusu 1930’lardan sonra Neoklasik Dönem çalışmaları ile araştırılmaya başlanmış olsa da, yönetim anlayışının doğması ile İnsan Kaynakları Yönetimi’nin de temelleri atılmıştır.

Bilimsel yönetim yaklaşımı, Harvard Business Review dergisinin Şubat 2006 sayısında yayınlanan Yönetim İnovasyonunun Niçin, Ne ve Nasılı (The Why, What, and How of Management Innovation) başlıklı yazıda modern yönetim anlayışını şekillendiren 12 yönetim inovasyonundan biri olarak da anılmaktadır.

Taylor yukarıda özetlenen çalışmalarını Bethlehem Çelik Fabrikası’nda (bu isim Mad Men izleyicilerine de tanıdık gelecektir) gerçekleştirmiştir. Bethlehem Çelik Fabrikası’nın ürettiği kirişler New York’un ikonu haline gelmiş ve bugün hala ayakta olan Empire State binası gibi ünlü binaların neredeyse tamamında kullanılmıştır. Lunch atop a Skyscraper fotoğrafında yer alan ve işçilerin üzerinde oturdukları çelik kiriş parçası da Bethlehem Çelik Fabrikası’nda üretilmiş olan parçalardan birisidir.

Yararlanılan Kaynaklar:

• THE PRINCIPLES OF SCIENTIFIC MANAGEMENT (1911) by Frederick Winslow Taylor, M.E., Sc.D.
• Örgüt Kuramları, Beta Yayınları, “Yönetimde Erken Dönem: Klasik ve Neoklasik Yaklaşımlar
• İnsan Kaynakları Yönetimi, Nobel Yayınları, “Bilimsel Yönetim Yaklaşımının Çalışma Hayatı ve Personel Yönetimi Üzerindeki Etkisi”
• Ferguson’s inspiration: 11 men in the ultimate team (http://www.independent.co.uk/sport/football/premier-league/fergusons-inspiration-11-men-in-the-ultimate-team-6264486.html)
• New York, New York (http://corporate.arcelormittal.com/news-and-media/our-stories/newyork-newyork)