Soru 1: İkramiye aldım, sonraki iki ay normalde almam gereken ücretten daha azı hesabıma yattı. Neden?

Cevap 1: Biliyorsunuz hangi ücret tiplerinden ne şekilde Sosyal Sigortalar Primi keseceğimizi 5510 sayılı kanunun 80. maddesine göre belirliyoruz. Buna göre herhangi bir kanuna göre ödemek zorunda olduğumuz ücretlerden (temel ücret, fazla mesai ücreti, yıllık izin ücreti gibi) daha önceki yazılarımda belirttiğim gibi SGK tavanına ulaşıncaya kadar prim kesip kalanından prim kesmiyoruz. Ancak kanunen ödemek zorunda olmadığımız ikramiye, satış primi gibi ödemelerle eğer SGK tavanını aşıyorsak, bu ödemelerden dolayı oluşan ve ilgili ayda SGK primine dahil edilemeyen tutarlar sonraki iki ayın primine ekleniyor. Dolayısıyla sonraki iki ayda normalden daha düşük ücret almanıza neden olan bir durum ortaya çıkıyor. Evet haklısınız bu durum kısa süreli normalden daha düşük ücret almanıza neden oluyor ama uzun vadede ödediğiniz prim arttığından emekli olduğunuzda alacağınız emekli maaşı da artıyor.

Soru 2: Gelir Vergisi Matrahını bulmak için neden Brüt Ücretten Sosyal Güvenlik ve İşsizlik Sigortası çalışan paylarını çıkartıyoruz?

Cevap 2: Bu sorunun cevabı da Gelir Vergisi Kanunu’nun 63. maddesinde bulunuyor. Buna göre kanunla kurulan emekli sandıklarına (yani Sosyal Güvenlik Kurumu’na) ödenen primler gelir vergisine tabi değil. Bu nedenle de brüt ücretten ilgili primleri düşerek gelir vergisi matrahını hesaplıyoruz. Bu sorunun kolay olan kısmı. Gelelim bir başka konuya. Bordro ile uğraşan arkadaşlarımıza zaman zaman bazı çalışanlar askerlik borçlanması yaptığına dair ödeme dekontu getirir. Bu ödemeler de az önce belirttiğim kapsamda bir ödeme olduğundan; dekontu getiren çalışanımızın gelir vergisi matrahını hesaplarken ilgili aydaki SGK primlerine ek olarak ödediği askerlik borçlanması tutarını da brüt ücretinden düşeriz. Dolayısıyla gelir vergisi matrahı düşeceğinden ücretinden daha az vergi kesilecek ve hesabına yatacak net tutar da bir miktar artacaktır.

Soru 3: ‘Zam aldık ama vergi dilimi midir nedir aldığımız zam ona gitmiş’ diyenlere nasıl cevap vereceğiz?

Cevap 3: Bu sıkça karşılaşılan bir sorudur ve cevabı da vergi dilimlerinin nasıl hesaplandığını anlatmayı gerektirir. Hatırlayacağınız üzere ‘Gelir Vergisi Matrahı = Brüt Ücret – Sosyal Güvenlik Primi Çalışan Payı – İşsizlik Sigortası Primi Çalışan Payı’ idi. Her ay oluşan bu gelir vergisi matrahını bir önceki ay oluşan matrahın üzerine ekler ve kümülatif gelir vergisi matrahı denilen ayrı bir bilgiye ulaşırız. Ocak ayı her şeye sıfırdan başladığımız yepyeni bir yıl anlamına geldiğinden kümülatif gelir vergisi matrahı da sıfırlanır. İşte bu her ay üst üste toplanarak hesaplanan kümülatif gelir vergisi matrahı belli değerleri aştığında ödeyeceğiniz gelir vergisi tutarını belirleyen gelir vergisi oranı da artar. Bu nedenle de zam alırsınız, ücretiniz artar, kümülatif gelir vergisi matrahınız da yerinde durmaz artar ve bir üst vergi oranından kesinti yapılması gereken baremi aşar ve zam vergiye giderL Biraz karmaşık oldu biliyorum. Bu nedenle aşağıdaki tabloyu da promosyon olarak veriyorum.