2008 yılının sonlarına doğru ABD’de patlak veren ekonomik kriz 2009 yılından başlayarak dünya ekonomisini derinden sarstı. Çoğu zaman 1929 büyük buhranı ile karşılaştırılan 4 yıllık durgunluk dönemi birçok büyük bankanın batmasına, bazılarının devletlerce son anda batmaktan kurtarılmasına ve birçok kişinin işini kaybetmesine neden oldu. Yakın tarihteki bu ekonomik kriz pandemi nedeniyle bugün yaşadıklarımız ve sonrasında yaşayacaklarımız hakkında bize fikir verebilir mi?

Dünyanın en büyük İnsan Kaynakları organizasyonu olan Society for Human Resources Management (SHRM) her yıl çalışan memnuniyeti ve bağlılık anketi yapıyor. Bu anketlerin sonuçlarını 2005 yılından başlayarak sağlıklı bir şekilde takip edebiliyoruz. Dolayısıyla 2008 krizi yaklaşırken, yaşanırken ve krizden çıkış emareleri ortaya çıkarken çalışanların önem sırasında neleri değiştirdiklerini de izleyebiliyoruz. Örneğin 2005 yılında önem sırasında 5. olan iş güvencesi 2008-2011 arasında 1. sıraya yükseliyor. 2013’ten sonra da 5. sıradaki yerine geri dönüyor. Yan haklar 2008-2010 arasında iş güvencesinin ardından 2. sıradayken 2011’den sonra önemini yitirmeye başlıyor. Krizin derinleştiği yıllarda yetenek ve kabiliyetlerini kullanma fırsatları geriye düşerken iş piyasasının canlanmaya başladığı sıralarda tekrar önem kazandığını görüyoruz..

Gelelim bugüne. SHRM, Oxford Economics ve SAP ortaklığıyla yapılan bir araştırma bu sefer işverenlerin gözünden pandemi şartlarını değerlendirmemize olanak sağlıyor. Katılımcılara göre esnek çalışma düzenleri, sağlık başta olmak üzere yan haklar ve organizasyonun finansal stabilitesi yeteneği çekme ve elde tutma açısından öneminin artması beklenen faktörler. Dikkat ederseniz bugünkü bulgular ile (yan haklar ve firmanın durumu) 2008 yılı kriz dönemi ile benzerlik (iş güvencesi ve yan haklar) benzerlik gösteriyor.

Bu iki benzeşen sonuçtan hareketle eğilimin 2008 ve sonrasına yakınsayacağını varsayarak çalışan niteliklerini kullanma fırsatlarının önem kazanacağını savunabiliriz. Bu tahminimizden hareketle bugün işletmelerin çalışanların niteliklerine yatırım yapma niyetlerine yakından bakalım. 

Dünya Ekonomik Forumunun Ekim ayında yayınlanan İşin Geleceği Raporu’na göre 2025 yılına kadar çalışanların %50’sinin becerilerini yenilemek zorunda kalması %40’ının ise temel becerilerinde gelecek 5 yıl içinde değişim yaşanması bekleniyor. Dolayısıyla çalışanların gelişimine yatırım yapılması gerekliliği açıkça ortaya çıkıyor. Bu durum ortadayken İşin Geleceği Raporu’na göre katılımcıların sadece %35’i beceri yenileme programlarını hızlandırmayı planlıyor. Benzer şekilde SHRM, Oxford Economics ve SAP’nin ortak raporuna göre Meksika, Hindistan ve İspanya haricinde gelişim programlarına yatırım yapmayı planlayanların oranı %40’ın altında. 

Diğer taraftan, her iki rapora göre de işletmeler uzaktan çalışma alt yapılarının güçlendirilmesine çok büyük önem veriyor. Sonuç olarak, hem 2008’de hem de bugün yaşananlar çalışanların kriz anlarında benzer tepkiler verdiklerini, işlerini ve temel haklarını korumayı öncelediklerini gösteriyor. Diğer taraftan 2012 sonrası verilere göre iş piyasasının açılmasıyla çalışanların becerilerini en iyi şekilde kullanma fırsatlarını aramaya başlıyorlar. Bugün için uzaktan çalışma alt yapılarına yatırım yapmanın gerekliliğini yadsımak mümkün değil. Diğer taraftan kısa vadede çok önemli görünen bu yatırımlara odaklanıp pandemi sonrası için asıl fark yaratacak etkenleri göz ardı etmek gelecek açısından ciddi sıkıntılar çıkarabilir.  Özellikle önümüzdeki 5 yıl içinde beceri setlerinde yaşanması beklenen değişiklikleri de düşündüğümüzde, 2021 yılı planlarının netleşmeye başladığı bugünlerde önceliklerimizi tekrar değerlendirmek yetenek rekabetinde bizleri üst sıralara taşıyabilir.